Mensen met ADHD zijn gevoeliger voor zowel overprikkeling, als onderprikkeling. 

Overprikkeling is als er meer prikkels binnenkomen dan er verwerkt kunnen worden.
Onderprikkeling is als er te weinig binnenkomen, waardoor iemand in de verveling komt.

De symptomen kunnen aan de buitenkant er echter hetzelfde uitzien. De aanpak die nodig is om er mee om te gaan, is echter anders. 

Overprikkeling

Zo heb je bij overprikkeling vooral even tijd nodig om de prikkels te kunnen verwerken en is het slim om te kijken of er prikkels zijn die je weg kan nemen of kan verminderen. Hier kunnen hulpmiddeltjes bij helpen, zoals oordopjes of een zonnebril. Maar ook het gebruiken van fidgettoys, of iets wat daarop lijkt, kan helpen.

Door de herhaaldelijke beweging hiervan kan je voor wat meer rust zorgen. Voor sommige mensen kan dit ook bijvoorbeeld het draaien met een ring of oorbel zijn. Als je de neiging hebt om dit op een manier te doen die niet helpend is (zoals nagels bijten, pulken aan je huid of aan je wimperhaartjes trekken) is het verstandig om deze zelfde behoefte op een andere manier te gaan invullen. Zo heb je er in ieder geval niet de negatieve consequenties van. 

Voor de lange termijn is het belangrijk te kijken wat je kunt doen om de prikkels te verminderen. Zijn er bijvoorbeeld situaties waarin dit herhaaldelijk gebeurd? Probeer te bedenken welke andere keuzes je kunt maken om hier invloed op uit te oefenen.

Vaak zit dat in relatief kleine aanpassingen. Zoals na een lange werkdag iets makkelijks koken en je kinderen voor de TV te zetten zodat je even in je eentje in de keuken staat. Probeer zaken die nóg meer prikkels geven te vermijden, zoals het scrollen op je telefoon. Hoewel dat op het moment heel aantrekkelijk voelt, kan dat het eigenlijk alleen maar erger maken.

Als je behoefte hebt om even in je bubbel te kruipen, bedenk dan op welke manier je dit kunt doen. Communiceren met anderen hierover is een belangrijke stap. Wees duidelijk over wat je nodig hebt en houd het hierbij bij jezelf (‘Ik merk dat het me even teveel is, kunnen we op een later moment dit gesprek voeren?’ i.p.v. ‘Je ziet toch dat ik druk bezig ben! Je moet ook niet zoveel tegen me praten!’)

Onderprikkeling

Bij onderprikkeling is er sprake van te weinig (interessante) prikkels. Het brein van iemand met ADHD is niet zo goed in zich voor langere tijd concentreren op iets wat niet die duidelijke intrinsieke interesse heeft. Dat wilt niet zeggen dat het niet belangrijk gevonden kan worden.

Zo kan je het misschien heel belangrijk vinden om van je kind te horen hoe het bij de voetbal is gegaan, omdat je graag betrokken wilt zijn, maar doordat je voetbal op zich helemaal niet interessant vindt toch moeite hebben om je te focussen op wat erover verteld wordt.

Het toevoegen van een prikkel kan dan helpen. Ook hier zijn fidgettoys, of dingen die dezelfde functie hebben, heel behulpzaam zijn. Doordat je een prikkel toevoegt, een soort tweede taakje voor je brein, kan je beter geconcentreerd blijven op het gesprek.

Dit soort dingen bespreken tijdens het koken (van een maaltijd die je al kent, dus waar je niet bij na hoeft te denken), het vouwen van de was of tijdens het autorijden kan net het verschil maken.

Voor de lange termijn is het belangrijk om er alert op te zijn dat je voldoende in je dagelijks leven hebt wat je prikkelt. Dat kan een hobby zijn (mogelijk iedere maand een andere), genoeg uitdaging in je werk of iets anders. Doordat je hier meer uithaalt, kan je het vaak ook beter hebben op momenten dat dit minder aanwezig is.

Van overprikkeling naar onderprikkeling en andersom

Doordat de grenzen tussen de over- en onderprikkeling niet zo duidelijk zijn, schieten mensen met ADHD vaak van de één door naar de ander en weer andersom. Bijvoorbeeld als je onderprikkeld bent, dat je zoveel prikkels opzoekt, dat je daarna weer overprikkeld bent.

Of dat als je overprikkeld bent, je zoveel prikkels wegneemt, dat je weer onderprikkeld raakt. Probeer daarom niet teveel tegelijk toe te voegen of weg te nemen. Liever in stapjes dan teveel in 1 keer waardoor je weer het tegenovergesteld probleem hebt.

Het is vooral belangrijk om jezelf hier omtrent te leren kennen. Dat je hier gevoeliger voor bent verander je niet, dat is nou eenmaal zo. Wat heb je nodig om er beter mee om te kunnen gaan en er minder last van te hebben?