Bij mensen met ADHD zijn stemmingswisselingen veel voorkomen; gemiddeld wisselt iemand met ADHD 4-5 keer per dag van stemming (Bron: Kooij et al., 2001). Hoe komt het eigenlijk dat dit zoveel voor komt?

Prikkelbaarheid

De prikkelverwerking bij iemand met ADHD verloopt anders dan bij iemand zonder ADHD (zie artikel prikkelverwerking). Hierdoor zijn ze gevoeliger voor zowel overprikkeling als onderprikkeling. Bij overprikkeling zijn er teveel prikkels die tegelijkertijd binnen komen en verwerkt worden. Iemand kan daardoor prikkels die normaal gesproken niet zoveel voor zouden stellen, toch moeilijk hebben (denk hierbij aan geluid of fel licht, maar ook gedachten). Bij onderprikkeling zijn er juist te weinig prikkels die binnenkomen, waardoor een gevoel van verveling toeslaat. De grenzen tussen overprikkeling – evenwicht – onderprikkeling zijn wat vervaagd, waardoor iemand ook nog eens sneller van het één doorschiet naar het ander. Zeker op het moment dat iemand nog niet zo bewust is van de factoren die hieraan bijdragen, kan het voelen alsof die ‘ineens’ overprikkeld is en alles teveel is.

ADHD kenmerken

De ADHD kenmerken zoals gemis aan overzicht, iets belangrijks vergeten of even niet opletten waardoor bijvoorbeeld de deur in het slot valt terwijl de sleutel nog binnen ligt zorgen ervoor dat mensen met ADHD vaker tegen alledaagse zaken aanlopen. Naast het gedoe wat dit met zich meebrengt op dat moment, kan het ook voor een faalervaring zorgen. Dus iemand baalt van het gegeven op zich en de daarbij behorende consequenties, maar baalt daarnaast ook nog eens stevig van zichzelf.

Gevoelens komen harder binnen

ADHD is het probleem van de rem. Hierdoor wordt de heftigheid van emoties ook minder goed afgeremd, waardoor deze sterker voelen dan bij anderen. Ze nemen uiteindelijk dus ook meer ruimte in beslag. Het kan heel lastig zijn om te relativeren, dat komt meestal pas later.

Het vervloeien van emoties

Mensen met ADHD zijn vaak gevoelsmensen. Ze voelen de stemming van de ander haarfijn aan en nemen deze zelfs vaak over. Super tof natuurlijk als je partner iets leuks heeft meegemaakt en jij als ‘ADHD-er’ volledig meegaat in het enthousiasme van je partner. Minder fijn als je partner bijvoorbeeld ergens anders geïrriteerd over is en je dat gevoel ook overneemt. De emoties van de ander bij die persoon laten en niet de eigen stemming laten beïnvloeden is een hele uitdaging voor mensen met ADHD.

Hormonale schommelingen bij vrouwen

Inmiddels wordt er gelukkig steeds meer bekend over de invloed van de hormoonschommelingen bij vrouwen met ADHD; deze zouden vaak veel sterker zijn dan bij vrouwen zonder ADHD. Dat kan de gevoeligheid voor een negatieve stemming versterken. Hoewel ik daar niet zoveel inhoudelijke kennis over heb, is er wel steeds meer over bekend en is er tegenwoordig meer over te vinden.

Onbegrepen voelen door anderen

Het valt niet mee om met een ‘anders werkend brein’ goed te functioneren in een samenleving die daar niet op ingericht is. Zaken die voor de meeste mensen vrij weinig moeite kosten, kunnen juist een uitdaging vormen voor menden met een ADHD brein. Hierdoor kan het voor anderen soms lastig zijn om te begrijpen waarom relatief makkelijke zaken toch zo moeilijk lukken, denk hierbij aan op tijd komen, overzicht hebben en creëren, tot actie overgaan en efficiënt plannen. Op het moment dat je steeds van anderen hier opmerkingen over krijgt, kan dit een negatieve uitwerking hebben op je stemming. Zeker omdat er vaak 1 of 2 onderwerpen zijn, gedreven door de intrinsieke interesse, waarbij al deze zaken wel (beter) lukken. Dan lijkt het alsof je het niet belangrijk genoeg vindt en daarom bijvoorbeeld lui bent.

De stemmingswisselingen van iemand met ADHD zijn vaak reactief, dat wilt zeggen dat het een reactie is op een situatie die zich voordoet (groot of klein).

Adviezen; hoe ga je hiermee om?

  • Accepteren. Accepteer dat dit er nou eenmaal bij hoort. Je hebt vast al geprobeerd om beter je best te doen. Het werkt niet om van jezelf te verwachten dat je ‘gewoon normaal doet’, dat je ‘het gewoon niet zo binnen moet laten komen’, dat je je ‘er gewoon niet zo druk om maakt’, dat je ‘gewoon beter plant’. Je zult het anders aan moeten pakken om er minder last van te hebben. Als iemand een been mist verwacht je toch ook niet dat hij toch een flinke boswandeling maakt, omdat de meeste andere mensen dat wel kunnen? Wees dus ook wat milder voor jezelf.
  • Krijg zicht op hoe het zit met jouw over- en onderprikkeling. Welke factoren dragen hieraan bij? Welke invloed kan je daarop uitoefenen door andere keuzes te maken? Vaak zijn de ‘standaardoplossingen’ niet de juiste oplossingen voor het ADHD brein, die is namelijk ook niet standaard. Bekijk wat voor JOU werkt.
  • Gebruik hulpmiddelen. Denk hierbij aan bijvoorbeeld het gebruik van oordopjes tijdens het spitsuur rond etenstijd in een gezinssituatie. Door op die manier de geluiden te dempen, help je je prikkelverwerking om het wat beter aan te kunnen.
  • Ga aan de slag met je planning- en organisatievaardigheden. Als je minder vaak tegen dit soort praktische ‘errors’ aanloopt, kan je de momenten dat het wel voor komt beter opvangen.
  • Ben je bewust van wat er bij jezelf gebeurt. Als je merkt dat je de emotie van een ander overneemt, probeer er dan bewust bij stil te staan dat deze niet van jou is, maar van de ander. Het zal het heus nog niet meteen oplossen, maar kan wel de scherpte van de emotie afhalen.
  • Praat met je belangrijke naasten. Door uitleg te geven over wat er eigenlijk bij je gebeurt waardoor sommige dingen moeilijker gaan, kan de ander je wat beter leren begrijpen. Zeker als er een ADHD diagnose is vastgesteld, kan het heel helpend zijn om hier meer over te leren, zowel voor jezelf als voor de mensen om je heen. Belangrijk hierbij is dat begrip voor hoe het werkt je niet vrijwaart van de verantwoordelijkheid die je hebt over je eigen gedrag.
  • Overweeg het gebruik van medicatie. ADHD medicatie kan een grote positieve invloed hebben op de prikkelverwerking en hoe het in het brein werkt. Het lost niet alles op, maar kan je absoluut wel ondersteunen. Hierbij is het vooral belangrijk om het gesprek aan te gaan met een arts die hier verstand van heeft en met jou kan zoeken naar het juiste middel en dosering. Iedereens ervaringen zijn weer anders, dus laat je daarin ook niet al teveel leiden door wat anderen zeggen. 

Vergelijkbare berichten

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *